काठमाडौं । मध्य प्रदेशको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पतालमा मुसाले टोकेर दुई नवजात शिशुको मृत्यु भएको घटना प्रकाशमा आएको छ।
अगस्ट २४ मा, इन्दौरको महाराजा यशवंतराव अस्पताल मा १० दिनकी बालिका (गुडिया – कोड नाम) लाई उनको परिवारले त्यागेको थियो।
अगस्ट ३१ मा, गुडियालाई सबैभन्दा सुरक्षित र संवेदनशील वार्ड मानिने एनआईसीयू वार्डमा मुसाले टोकेको बताइएको थियो र सेप्टेम्बर २ मा उपचारको क्रममा गुडियाको मृत्यु भयो।
बुधबार दिउँसो १ बजेतिर, अर्का नवजात शिशु रोशन (संकेतिक नाम) को पनि मृत्यु भयो।
तर, अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्टले नवजात शिशुको मृत्युको कारण विभिन्न रोग भएको बताए।
राज्य मेडिकल कमिश्नरले यस विषयमा अस्पताललाई सूचना जारी गर्दै स्पष्टीकरण मागेको छ।
तर, अस्पताल प्रशासनले दुवै बच्चाहरूको मृत्यु मुसाको टोकाइबाट नभएको बताउँदै गुडियाको मृत्यु गम्भीर जन्मजात मुटु रोगका कारण भएको र रोशनको मृत्यु संक्रमणका कारण भएको बताएको छ।
अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. अशोक यादवले बीबीसीलाई भने, “यो एउटा दुखद र संवेदनशील घटना हो तर बालिकाको मृत्यु मुसाको टोकाइबाट भएको होइन । उनी पहिले नै गम्भीर जन्मजात रोगबाट पीडित थिइन् र यसै कारण उनको मृत्यु भयो।”
अस्पताल व्यवस्थापनले घटनाको लागि जेसुकै स्पष्टीकरण दिए पनि, यो घटनाले अस्पतालमा व्याप्त लापरवाहीलाई उजागर गरेको छ।
गुडियाको मृत्युपछि अस्पताल व्यवस्थापनले बीबीसीलाई बताएअनुसार रोशनको टाउकोमा पनि मुसाले टोकेको निशान थियो।
एकातिर मध्य प्रदेशको कमजोर स्वास्थ्य प्रणालीमाथि फेरि एकपटक प्रश्न उठिरहेको छ भने अर्कोतिर कांग्रेसले यस मुद्दामा भाजपा सरकारलाई निशाना बनाएको छ।
यो घटनापछि अस्पताल प्रशासनले दुई नर्सिङ अधिकारीलाई निलम्बन गरेको छ र धेरै अधिकारीहरूलाई सूचना जारी गरेको छ।
बीबीसीले अस्पतालमा उपस्थित केही व्यक्तिहरूसँग कुरा गर्यो। आफ्नो बिरामीसँगै उपस्थित ३२ वर्षीय मिथिलेश जाटवले भने, “जब कोही व्यक्ति अस्पताल आउँछ, ऊ आफ्नो ज्यान बचाउने आशा लिएर आउँछ। र यदि कोही बच्चाहरूको लागि आईसीयू वा एनआईसीयूमा जान्छ भने, ऊ आफ्नो ज्यानको लागि लड्छ। यस्तो अवस्थामा, यदि उसलाई मुसाले टोक्यो भने, यो ठूलो लापरवाही हो।”
मिथिलेशले भने, “सबैभन्दा सुरक्षित क्षेत्रमा मुसाको आतंक हुन्छ, तिनीहरूले बच्चाहरूलाई टोक्छन्भने मानिसहरू कहाँ जाने ?”
वास्तवमा, मध्य प्रदेशको यो सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पतालमा मुसाको आतंकको लामो इतिहास छ।
अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. अशोक यादवले बीबीसीलाई भने, “सन् १९९४ मा यहाँ ठूलो मात्रामा मुसा मार्ने अभियान चलाइएको थियो। त्यस अवधिमा अस्पताल १० दिनको लागि खाली गरिएको थियो र कीट नियन्त्रण मार्फत लगभग १२,००० मुसा मारिएका थिए। सन् २०१४ मा पनि कीट नियन्त्रण गरिएको थियो, जसमा २,५०० मुसा मरेका थिए।”
डा. अशोक यादवले बिरामीहरूसँग अस्पताल आएका आफन्तहरूलाई दोष दिँदै भने, “धेरै पटक बिरामीका सहयोगीहरूले वार्ड भित्र खाना खान्छन् र यो मुसा आउनुको सबैभन्दा ठूलो कारण हो। यसबाहेक, वर्षायाम पनि हो जसका कारण मुसा अस्पतालको भवन र वार्डमा प्रवेश गर्छन्।”
अस्पतालमा समय-समयमा कीरा नियन्त्रण गरिने उनको दाबी छ।
यद्यपि, गुडिया र रोशनलाई मुसाले टोकेको घटनाले सबै दाबीमाथि प्रश्न उठाएको छ।
अस्पतालमा करिब १५ दिनदेखि भर्ना भएका अर्का बिरामीले आरोप लगाए, “यहाँ सरसफाइ राम्ररी गरिँदैन। यदि हामीले डाक्टरहरूलाई गुनासो गर्यौं भने, गुनासोकर्ता आफैं समस्यामा पर्छन्। यहाँ बिरामी डरमा बाँच्न बाध्य छन्।”
एमवाइ अस्पतालमा नवजात शिशुहरूलाई मुसाले टोकेको घटनामा, भोपालका मेडिकल एण्ड हेल्थ कमिश्नरले डीन डा. अरविन्द घंघोरियालाई सूचना जारी गरेका छन्।
सूचनामा भनिएको छ – अस्पतालको एनआईसीयू वार्डमा भर्ना भएका शिशुहरूलाई मुसाले टोकेको घटना “गम्भीर लापरवाही र गैरजिम्मेवारीपनको संकेत हो।”
यस विषयमा डीन अरविन्द घांगोरियालाई तुरुन्त स्पष्टीकरणको लागि सोधिएको छ।
अर्कोतर्फ, कांग्रेस प्रदेश अध्यक्ष जितु पटवारीले राज्यको भाजपा सरकारलाई लक्षित गर्दै भने, “यो २२ वर्षको भाजपा शासनको वास्तविक अनुहार हो। यो पहिलो पटक होइन कि मुसाले एमवाइमा हानी गरेको छ। नवजात शिशुहरूलाई मुसाले होइन तर भ्रष्ट प्रशासनले हानि पुर्याएको छ।”
पटवारीले मुख्यमन्त्री मोहन यादवको सरकारमाथि प्रश्न उठाउँदै भने, “यदि यो सरकारको मेरुदण्ड छ भने, के यसले सुपरिटेन्डेन्टलाई सजाय दिन सक्छ? होइन, सक्दैन। तिनीहरूले एउटा सानो वार्ड ब्वाईलाई मात्र हटाउनेछन्। यो कस्तो प्रणाली हो? मेरो देशमा किन अराजकता छ? मुसाले बच्चाहरूलाई खाइरहेको छ… यो प्रणाली र प्रशासन मुसा भन्दा बढी दोषी छ।”
भोपालमा पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै मध्य प्रदेशका स्वास्थ्यमन्त्री राजेन्द्र शुक्लाले भने, “यो एकदमै गम्भीर विषय हो र यस विषयमा तत्काल कारबाही गरिएको छ। सामान्यतया, यदि समयमै कीट नियन्त्रण गरियो भने, मुसा अस्पताल आउँदैनन्। तर यो घटना जसरी भएको छ, यसले कीट नियन्त्रणमा लापरवाही भएको स्पष्ट हुन्छ।”
सरकारले किरा नियन्त्रण एजेन्सीलाई १ लाख रुपैयाँ जरिवाना गरेको छ र यसको ठेक्का रद्द गर्न सूचना जारी गरेको छ। यसबाहेक, नर्सिङ सुपरिटेन्डेन्टलाई हटाइएको छ, दुई नर्सिङ अधिकारीहरूलाई निलम्बन गरिएको छ।
